Back to: Stoffen
Voor elk naaiproject is het belangrijk om de juiste stof te kiezen. Een verkeerde stofkeus zal tijdens het naaien veel problemen kunnen opleveren een een lelijke eindresultaat opleveren.
Sommige stoffen zijn geschikt voor bepaalde projecten en anderen zijn weer minder geschikt voor bepaalde projecten; het is allemaal afhankelijk van wat je ermee wilt doen. Sommige stoffen zijn stug, anderen soepel, soms doorzichtig en soms juist totaal niet. Ook zijn sommige stoffen beter te verven of heb je speciale naalden nodig voor je naaimachine.
Belangrijk hierbij is om te letten op de vezels die gebruikt zijn voor de stof. Van welk materiaal zijn de draden gemaakt? Hoe is de stof geweven? Hoe zijn de draden met elkaar verbonden in de stof?
Deze twee zaken zijn de basis van alle stoffen. Volgens Wikipedia zijn er 55 soorten stoffen, we zullen ze niet allemaal behandelen. We benoemen de meest voorkomende soorten en/of de stoffen die je het meeste nodig zult hebben bij het naaien.
Er alleen over lezen is echter niet voldoende. Het beste leer je deze stoffen kennen door ze letterlijk “in het echt” te bekijken én te voelen. Zeker als je net begint met kleding maken, is het de moeite waard om uitgebreid te snuffelen in een stoffenwinkel of markt en lekker te experimenteren met verschillende soorten.
Natuurlijke stoffen
FLUWEEL
Fluweel is een zachte en glanzende stof die al eeuwen wordt gebruikt, en dan met name voor dure en luxueuze kleding. De stof wordt gekamd, waardoor er rechtopstaande pluizen worden gevormd. Dit wordt de ‘pool’ van de stof genoemd en dit geeft fluweel zijn zachte “harige” effect. Voor het weven van fluweel worden voornamelijk zijde- en katoen draden gebruikt, maar ook zijn er veel synthetische mixen.
Omdat ruwe zijde erg duur is om te produceren – de draaddichtheid van fluweel hoog moet zijn om een gelijkmatige pool te verkrijgen – is puur zijde-fluweel vaak duur.
De gemiddelde naaister zal het moeten doen met goedkopere varianten. Deze zijn goed te gebruiken voor allerlei projecten. Om te controleren of fluweel van goede kwaliteit is, kun je met je hand over de pool strijken. Als deze geen kale plekken of een afwijkende pluis- richting laat zien, is het een gelijkmatige pool en heb je een goede stof in handen.
Goedkoop nep fluweel laat vaak een ongelijkmatige pool zien, die kleine kruinen vormt en een chaotisch oppervlakte heeft. Het is daarom minder geschikt zijn voor capes en jurken, die netjes moeten draperen.
JERSEY
Jersey is niet een ander soort stof, het is een manier van weven. Door de draden met een breisteek te verweven, wordt een rekbare stof verkregen. Jersey kan zowel van katoen, van wol of viscose worden geweven. Door de rekbaarheid is het makkelijker om een goede pasvorm te krijgen. Maar, net als alle andere stretchstoffen, is jersey niet altijd even gemakkelijk om mee te werken. Voor het werken met jersey is het goed om vooraf de naaimachine in te stellen op stretchstof. De zigzagsteek zorgt dat de naden rekbaar blijven. Een jerseynaald beschadigt de stof minder dan een universele naald. Je kan ook de tricotsteek gebruiken. Ook een overlockmachine is zeer geschikt om met stretch stoffen te werken.
KANT
Kant is een zeer decoratieve stof en wordt vaak gebruikt voor het maken van sierrandjes aan kragen, mouwen, en rokken. Het decoratieve aspect aan kant wordt verkregen door op precieze punten gaten te laten vallen in het weefsel, waardoor deels transparante patronen worden gecreeërd. Kant kan op op veel manieren worden gebruikt. Bijvoorbeeld als overlay op een effen stof voor een toegevoegde textuur of voor een gelaagd effect van diepte.
Echt kant wordt gemaakt van linnen, katoen, of zijde en wordt volledig met de hand in elkaar gezet, dat proces heet “kantklossen”. Hierdoor kan het erg kostbaar zijn. In België zijn er regelmatig kantklos festivals, waar de laatste meesters hun kunsten laten zien. Het handmatig kantklossen is echter langzaam aan het uitsterven. Wie handgemaakt kant wil gebruiken, kan beter zoeken naar vintage kant, wat op dit moment nog goed verkrijgbaar is.
Kant is een zeer decoratieve stof en wordt vaak gebruikt voor het maken van sierrandjes aan kragen, mouwen, en rokken. Het decoratieve aspect aan kant wordt verkregen door op precieze punten gaten te laten vallen in het weefsel, waardoor deels transparante patronen worden gecreëerd. Kant kan op op veel manieren worden gebruikt: bijvoorbeeld als overlay op een effen stof voor een toegevoegde textuur of voor een gelaagd effect van diepte.
KATOEN
Katoen is één van de meest voorkomende stoffen en ontzettend makkelijk om mee te werken. Het wordt gemaakt van de vezels van de katoenplant waar draden van gesponnen worden. Die draden worden verweven tot een stof. Katoen is altijd verkrijgbaar en komt in een scala van kleuren. Goede kwaliteit is wat dikker en stijver en is daarom makkelijker om mee te leren naaien. Voor kledingstukken die erg strak om het lichaam moeten passen, of die soepel moeten draperen, is katoen echter minder erg geschikt.
Katoen wordt gemaakt van een natuurlijke poreuze vezel en is makkelijk te verven. Voordat je katoen gaat naaien, is het handig de stof eerst te wassen en te laten drogen. Het kan bij de eerste wasbeurt nog wel eens krimpen. Dit geldt voor alle katoenen stoffen, ook de mixen.
Een trucje om te controleren of een stof van katoen gemaakt is, is om een draadje los te trekken en deze aan te steken. Als het draadje langzaam brandt en naar papier ruikt, is de stof pure katoen. Brandt de draad snel, dan is er ook synthetische vezel in verweven, en is het een zogenoemde blend.
LEER
Leer wordt gemaakt van dierenhuiden en is duur om mee te werken. Vaak is het niet nodig, omdat er vele kunstleren variaties op de markt zijn. Toch zou je ervoor kunnen kiezen om met echt leer aan de slag te gaan als je voor een zeer authentieke look wilt gaan. Let wel op dat leer vaak te dik is voor huis-tuin-en keuken-naaimachines. Industriële naaimachines zijn beter uitgerust om door leer heen te gaan. Ook is een gaatjes- punch onmisbaar voor het werken met leer, bijvoorbeeld voor het maken van een verbinding of het rijgen van andere leren draden.
Nepleer (ook wel skai genoemd) is een dun plastic laagje op een losmazige synthetische stof. Deze is met de meeste naaimachines goed te bewerken. De plastic laag loopt vaak echter erg stroef over het naai-oppervlak van de machine. Om dit probleem te verhelpen is een teflon-voet onmisbaar. Deze kun je bij vrijwel elke naaimachine specialist of online kopen.
LINNEN
Net als katoen komt linnen van een plant, de vlasplant. Het is een zeer ademende stof en perfect voor warme temperaturen en omgevingen. Het lijkt op katoen, maar is vaak wat ruwer/grover én het kreukt erg. Linnen is een wat stijvere stof die voor kledingstukken met een stevige pasvorm, zoals jassen, goed geschikt is. Daarnaast is linnen goed in vorm te strijken en is daarom ideaal om zomen en nette naden mee te oefenen.
Als je textuur wil toevoegen aan je kostuum dan is linnen een makkelijke en betaalbare manier om dit te doen. Ook is linnen vanwege de stijfheid een goede basis voor verstevigde kledingstukken en wordt daarom dankbaar gebruikt in de binnenlagen van korsetten, jurken en overjassen.
MOUSSELINE
Mousseline is een licht, wijdmazig weefsel. Er bestaan diverse kwaliteiten; van zeer fijn tot zeer grof. De stof kan bestaan uit diverse materialen. De meest bekende is echter katoenen mousseline en wordt veel gebruikt voor het naaien van een testmodel van het uiteindelijke kledingstuk.Mousseline staat dan ook vaak synoniem voor het katoenen proefmodel van een bepaalde outfit en niet alleen als stofnaam. In Nederland is mousseline te vinden als ongebleekte katoen of kaasdoek.
VOILE
Voile is een wijdmazig transparant weefsel, gemaakt van garen met een sterke twist. De meest gebruikte grondstoffen zijn katoen of linnen, maar ook zijde en kunstmatig vervaardigde garens als polyester of viscose. Het kan zowel effen als bedrukt, geborduurd of gebrocheerd geleverd worden. De term ‘voile’ is afgeleid van het Franse woord voor sluier, waarvoor de stof vaak werd gebruikt. Voile werd oorspronkelijk alleen voor kleding gebruikt, later ook voor vitrage.
Vanwege de transparantie van voile zijn alle draden goed te zien. Bij het naaien moet daarom een nieuwe, scherpe naald worden gebruikt om de draden niet te beschadigen. Met een stompe, versleten naald kan een draad worden “geknikt”, wat het effect geeft van een ladder in de stof. Afhankelijk van met hoeveel kracht de stof wordt beschadigd, kan de ladder zeer groot zijn. Let ook op met scherpe voorwerpen rondom deze stof, want als hij blijft haken, kunnen er ook ladders ontstaan.
WOL
Wol is geen stof, maar is wel de basis voor een hoop andere stoffen zoals bijvoorbeeld vilt, al wordt dit tegenwoordig vaak van synthetisch materiaal gemaakt, tweed, en wollen crêpe. Wollen stoffen worden gemaakt door de wol te spinnen tot dunne draden en hier stoffen van te weven. Wollen stoffen zijn vaak dikker dan andere stoffen en goed isolerend. Je zult het er dus niet snel koud in krijgen! Omdat wol best duur is, is het vaak alleen in modekleuren te vinden. Wol is poreus materiaal en heeft speciale voorbewerking nodig voordat het geverfd kan worden.
Synthetische en gemixte stoffen
CHIFFON
In principe had chiffon ook onder de natuurlijke stoffen kunnen staan. Van oorsprong werd deze lichte stof namelijk van echt zijde gemaakt. Tegenwoordig zijn het echter vaak synthetische stoffen die gebruikt worden om chiffon te maken. Chiffon is vaak erg zacht, doorzichtig en heel erg geschikt voor allerlei dromerige cosplays. Het is niet de makkelijkste stof om mee te werken en moet voorzichtig gewassen worden.
Overigens worden voile en chiffon vaak in dezelfde categorie verkocht en hoewel ze wel wat op elkaar lijken zijn het toch echt twee andere soorten stof. Zo is chiffon over het algemeen zachter en doorzichtiger. Chiffon rafelt zodra het is geknipt, en moet daarom resoluut worden afgewerkt.
Het beste is om chiffon direct na het knippen met een zigzagsteek of lockmachine af te werken. Wanneer dit niet gebeurt, kan de stof zodanig rafelen dat de naden uit elka
ar vallen. Ook is het handig om bij kledingstukken van chiffon de delen die het meest belast worden te verstevigen met een dun strookje vlieseline.In principe had chiffon ook onder de natuurlijke stoffen kunnen staan. Van oorsprong werd deze lichte stof namelijk van echt zijde gemaakt. Tegenwoordig zijn het echter vaak synthetische stoffen, die gebruikt worden om chiffon te maken. Chiffon is vaak erg zacht, doorzichtig en heel erg geschikt voor allerlei dromerige cosplays. Het is niet de makkelijkste stof om mee te werken en moet voorzichtig gewassen worden.
Overigens worden voile en chiffon vaak in dezelfde categorie verkocht. Hoewel ze wel wat op elkaar lijken, zijn het toch echt twee andere soorten stof. Zo is chiffon over het algemeen zachter en doorzichtiger. Chiffon rafelt zodra het is geknipt, en moet daarom resoluut worden afgewerkt.
Het beste is om chiffon direct na het knippen met een zigzagsteek of lockmachine af te werken. Wanneer dit niet gebeurt, kan de stof zodanig rafelen dat de naden uit elkaar vallen. Ook is het handig om bij kledingstukken van chiffon de meest belaste delen te verstevigen met een dun strookje vlieseline.
ELASTAAN (ZOALS LYCRA EN SPANDEX)
Elastaan is een kunstvezel die zich van andere kunstvezels onderscheidt door zijn grote elastische rekbaarheid. De voornaamste merknamen zijn Dorlastan, Lycra, en Spandex. Elastaan wordt gebruikt in steunende en corrigerende artikelen zoals steunkousen, enkelbanden e.d., in badpakken en als bijmenging in kleding zodat deze soepeler en elastischer wordt. Elastaan rolt zich op aan de uiteinden, wat het naaien ervan kan bemoeilijken. Door de randen vast te zetten met een zigzag- of overlock steek kan het oprollen iets worden verminderd. De stof rafelt meestal niet of nauwelijks, dus andere afwerk methoden kunnen ook goed werken.
FAUX FUR (NEPBONT)
Er is eigenlijk geen enkele reden waarom je echt bont zou willen gebruiken voor je cosplay, tenzij je echt op de Noordpool bezig gaat. Het is ook veel duurder. Een veel beter alternatief is faux fur, ook wel nepbont genoemd. Deze synthetische haren zien er net zo echt uit en zijn uitermate geschikt voor cosplay, doordat ze ook nog eens budget-vriendelijk zijn.
Het vergt wat gewenning om er makkelijk mee te werken onder de naaimachine, maar in principe kun je het bijna hetzelfde gebruiken als andere stoffen. Let erop dat er geen losse naden in de naaimachine blijven steken. Maak de machine goed schoon na het naaien van faux fur. De haren kunnen in de machine gaan zitten en het apparaat verstoppen.
Let ook heel goed op met het knippen ervan, want je wilt langs de naden heen knippen om te voorkomen dat er haren uitvallen! Door de schaar schuin te houden bij het knippen kan de pool zo veel mogelijk behouden blijven, waardoor er een mooie overlay van haren over de geknipte rand komt te vallen. Eventueel kun je ook een beetje lijm gebruiken van een lijmpistool om de randjes dicht te plakken. Je kunt al snel lijm in de haren zelf krijgen, dus het is wel een precies klusje!
FLEECE
Fleece is een gebreide en geruwde stofsoort. Fleece is het Engelse woord voor vacht, en wijst op het vacht-achtige uiterlijk van de stof. Het is echter een materiaal van 100% synthetisch materiaal. Fleece is populair als materiaal voor vesten en truien. Het wordt niet gek veel gebruikt voor cosplays maar we wilden het wel even noemen omdat het voor bepaalde personages wel degelijk goed gebruikt kan worden. Let met fleece op met wrijving en wassen. Bij ruw gebruik kan fleece gaan pillen, waardoor er kleine fleecebolletjes op de stof verschijnen. Dit ziet er niet erg mooi uit en dit effect is niet meer te verhelpen.
KUNSTLEER EN SUEDINE
Kunstleer (ook: kunstleder, imitatieleer, skai) is een imitatie van leer, die bestaat uit een kunststof die aangebracht is op een drager van textiel. In de kunststof wordt een tekening en structuur gedrukt, die lijkt op de structuur van een soort leer.
Suedine is een synthetische stof met een korte pool, waardoor deze lijkt op suède. Deze stof is vaak een stuk dunner en soepeler dan nepleer en wordt op dezelfde manier verwerkt als de meeste andere stoffen met pool. Omdat het een synthetische stof is, is het ook mogelijk om er rekbare varianten van te krijgen.
ORGANZA
Echte organza wordt gemaakt van 100% zijde; deze vind je meestal niet in de gemiddelde stoffenwinkel. Daar kom je het veel populairdere en goedkopere synthetische organza tegen. Organza kan fantastisch zijn wanneer je een dromerige of doorzichtige stof nodig hebt. Het is erg glad, blijft niet altijd makkelijk gevouwen zitten en het rafelt ontzettend.
Je zult al snel extra hulpmiddeltjes nodig hebben bij je naaimachine om nette naden te kunnen maken. Over het algemeen is het echt geen fijne stof om mee te werken, zeker niet voor een beginner. Wil je er mee aan de slag? Neem dan je tijd en ruimte om op wat stukken stof te oefenen. Met een zoomvoet of een overlockmachine is organza gemakkelijk af te werken. Zigzagsteken van normale naaimachines geven vaak niet het gewenste effect.
SATIJN
Satijn wordt soms ook wel goedkoop zijde genoemd, en dit klopt ook wel deels. Satijn slaat echter in eerste instantie op de naam van de weeftechniek waarmee de stof in elkaar is gezet. Tegenwoordig zie je echter dat satijn eigenlijk altijd een wat goedkopere en synthetische stof is van polyester. Nachthemdjes en lingerie zie je veel uit deze stof gemaakt worden, maar het kan ook goed gebruikt worden voor bepaalde cosplays. Het is een licht glanzende stof die heel elegant kan zijn. Als je op zoek bent naar de gladheid van satijn maar niet de glans, kun je de binnenkant van satijn gebruiken.
Let wel dat satijn gigantisch snel kreukelt als je het opgevouwen opbergt, het beste kun je het dan ook oprollen wanneer je het langere tijd laat liggen. Ook kan satijn al snel wegglippen onder je naaimachine of wanneer je het beweegt dus zorg dat je hem goed vast speldt voor je begint en goed vasthoudt tijdens het naaien. Ook wil je een dunne en scherpe naald gebruiken omdat je anders al snel lelijke gaten kunt achterlaten. En, net als vele andere synthetische stoffen is synthetische satijn is niet luchtdoorlatend, neemt bijgevolg geen vocht op, is statisch en brandgevaarlijk.
Je hebt ook katoen satijn en zijden satijn maar deze zijn (vooral zijden satijn) vaak alweer een stukje duurder. Daarentegen zien ze er ook minder synthetisch uit en zijn ze ook van betere kwaliteit. Duchesse satijn en bruidssatijn zijn o.a. de zwaardere kwaliteiten satijn die ook in bruidsmode veel worden gebruikt.
TAF
Ook wel tafzijde genoemd, dit is een zijdeachtige glanzende stof die vaak van een polyester blend met katoen of nylon wordt gemaakt. De standaard variant van deze heeft een lichte kreukel erin. Er zijn echter verschillende soorten tafzijde: egaal, met ingeweven patronen, tweekleurig, met dessins of met een ruwe zijdetextuur. Vanwege de synthethische grondstoffen is tafzijde goed te betalen een een goede optie voor stoffen die niet goedkoop mogen lijken. Het is echter een zeer dunne stof die niet al te soepel drapeert. Daarnaast isoleert en ademt het niet, dus let op je lichaamstemperatuur. Tafzijde is ruw genoeg om gemakkelijk te naaien maar glad genoeg om met de meeste naaimachines te kunnen bewerken.Ook wel tafzijde genoemd is een zijdeachtige glanzende stof die vaak van een polyester blend met katoen of nylon wordt gemaakt. De standaard variant van deze heeft een lichte kreukel erin.
Er zijn echter verschillende soorten tafzijde: egaal, met ingeweven patronen, tweekleurig, met dessins of met een ruwe zijde textuur. Vanwege de synthetische grondstoffen is tafzijde goed te betalen een een goede optie voor stoffen die niet goedkoop mogen lijken. Het is echter een zeer dunne stof die niet al te soepel drapeert. Daarnaast isoleert en ademt het niet, dus let op je lichaamstemperatuur. Tafzijde is ruw genoeg om gemakkelijk te naaien en glad genoeg om met de meeste naaimachines te kunnen bewerken.
TRICOT
Tricot is een stof van fijn breiwerk dat van elk willekeurig garen kan zijn gemaakt; zowel van wol, katoen, nylon, rayon en dergelijke. De machinale vervaardiging van tricot gebeurt op breimachines. Bij het handmatig breien maakt men gebruik van de tricotsteek.
Tricot heeft meer rek en is elastischer dan weefsel, dankzij de breisteek. Het past zich goed aan aan lichaamsvormen. Het is alleen net als andere elastische stoffen niet altijd even makkelijk om te naaien. Tricot is goed verkrijgbaar in allerlei kleuren en daarom zeer geschikt voor cosplays. Strak passende mouwen, leggings, en shirts kunnen goed uit tricot worden gemaakt. De meeste tricot tegenwoordig is synthetisch en ademt daarom slecht.
TULE
Ook tule zou eventueel onder de natuurlijk stoffen geplaatst kunnen worden. Maar vrijwel de meeste tule wordt gemaakt van synthetische stoffen, zoals nylon en rayon. Het is het spul wat meestal gebruikt wordt voor (ballet-) tutu’s of onder trouwjurken. Het is stof voor het maken van een volle rok, al dan niet in combinatie met een hoepelrok (of crinoline). Bruidstule is de bredere en soepele variant van tule. Deze kan tot drie meter breed zijn en is vaak alleen in wit en zwart verkrijgbaar.
Ook Tule zou eventueel onder de natuurlijk stoffen geplaatst kunnen worden maar vrijwel de meeste tule wordt gemaakt van synthetische stoffen zoals nylon en rayon. Het is het spul wat meestal gebruikt wordt voor (ballet)tutu’s of onder trouwjurken. Het is de stof om te gebruiken wanneer je een volle rok wilt hebben al dan niet in combinatie met een hoepelrok (of crinoline). Bruidstule is de bredere en soepelere variant van tule. Deze kan tot 3 meter breed zijn en is vaak alleen in wit en zwart verkrijgbaar.
VISCOSE / RAYON / KUNSTZIJDE
Kunstzijde is de verouderde benaming voor rayon, tegenwoordig meestal aangeduid met de modernere naam viscose. Het is een kunstmatig vervaardigde vezel op basis van een natuurlijke grondstof cellulose, die bijvoorbeeld wordt gewonnen uit houtpulp. Viscose ziet er haast zijdeachtige uit en voelt zacht en soepel aan. De stof is dun en goed te naaien, ook in laagjes. Wel beschadigt deze snel en kun je gaten van de naald goed zien zitten en zit er weinig tot geen stretch in.
Meer over stoffen weten
Wij hebben hierboven een globale opsplitsing gemaakt tussen natuurlijke en synthetische mix stoffen. Maar er zijn een hoop andere dingen die je meer vertellen over de soort stof zoals:
- Geweven stof: hierbij worden de draden letterlijk met elkaar geweven tot je één geheel hebt. Deze stoffen zijn niet rekbaar, tenzij er elastaan in is verweven.
- Gebreide stof; de draden worden niet verweven maar gebreid met minuscule steken. Door de brei-verbinding zijn deze stoffen wel rekbaar.
- De dikte van een stof; verschillende soorten stoffen komen in verschillende diktes. Hierdoor kan het overkomen alsof het een ander materiaal is, terwijl dat niet het geval is.
- Let op de dikte van de stof voor je het wilt kopen. De dikte van de stof bepaalt hoe je kledingstuk past en drapeert.
Zie je door de bomen het bos niet meer? Geen zorgen! Wanneer je met commerciële patronen werkt staat er vaak op de achterkant welke soort stoffen het beste gebruikt kan worden. Ook kun je vaak in de stoffenwinkel om advies vragen als je uitlegt wat je wilt maken.
Welke stof is geschikt voor mijn kledingstuk? Gebruik dit handige stencil de volgende keer dat je op stoffen jacht gaat.
